Phì đại tiền liệt tuyến: Nguyên nhân, chữa trị, phòng ngừa

Phì đại tiền liệt tuyến là gì?

Phì đại tuyến tiền liệt là một hiện tượng tăng sinh lành tính đặc trưng, xảy ra khi mô nền và tế bào niêm mạc tuyến trong tuyến tiền liệt trở nên quá phát triển. Kết quả của sự tăng sinh này là tuyến tiền liệt bị phình to, có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu dưới, được gọi là bướu gây tắc. 

Bệnh này gây ra các triệu chứng rối loạn về việc đi tiểu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Mặc dù không gây nguy hiểm tính mạng cho người bệnh, nhưng những triệu chứng này thường tiến triển ngày càng nặng, đòi hỏi phải thực hiện can thiệp ngoại khoa để điều trị.

Sự khác nhau giữa niệu đạo bình thường và niệu đạo bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (Phì đại tuyến tiền liệt)

Nguyên nhân gây phì đại tiền liệt tuyến

Nguyên nhân của tình trạng phì đại tiền liệt tuyến vẫn còn nhiều khía cạnh chưa được làm rõ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã xác định một số yếu tố có liên quan, bao gồm quá trình lão hóa và sự bất thường trong tinh hoàn.

• Lão hóa: Thông thường, nam giới sản xuất cả hormone nam testosterone và một lượng nhỏ hormone nữ estrogen. Khi  tuổi ngày càng cao nồng độ testosterone trong máu giảm, dẫn đến tỷ lệ estrogen tăng lên. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi tỷ lệ hormone estrogen cao hơn testosterone thì nguy cơ mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt tăng lên.
• Một giả thuyết khác được đề xuất liên quan đến Dihydrotestosterone (DHT), một hormone nam tự nhiên có vai trò quan trọng trong phát triển các đặc tính nam giới.  Theo thời gian, nồng độ testosterone trong máu bắt đầu giảm, nhưng lượng hormone dihydrotestosterone vẫn tích tụ trong tuyến tiền liệt. Người đàn ông sẽ không bị phì đại tuyến tiền liệt nếu không sản xuất và tích tụ nhiều dihydrotestosterone.
• Sự bất thường trong tinh hoàn: Những người có người thân trong gia đình gặp vấn đề về tuyến tiền liệt hoặc bất thường về tinh hoàn đều có khả năng mắc nguy cơ phì đại cao hơn. Do đó, những người đàn ông đã cắt bỏ tinh hoàn khi còn bé sẽ không phát triển tình trạng phì đại tiền liệt tuyến. 

Nguyên nhân gây phì đại tiền liệt tuyến

Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Mỗi người bệnh sẽ có một biểu hiện khác nhau, nhưng nhìn chung thì các triệu chứng có xu hướng nặng dần theo thời gian. Trong đó có các hội chứng thường gặp như Hội chứng kích thích và hội chứng bế tắc:

• Tiểu nhiều lần trong đêm
• Tiểu gấp
• Tiểu phải rặn
• Cảm giác mót tiểu
• Tia nước tiểu yếu hoặc ngắt quãng 
• Tiểu không kiểm soát
• Đôi khi bí tiểu

Các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Ngoài ra, một số triệu chứng phì đại tiền liệt tuyến ít phổ biến hơn như:

Nhiễm trùng đường tiết niệu

• Có máu trong nước tiểu

• Nhân cứng của tuyến làm cho bệnh nhân bị đi tiểu khó.
• Viêm tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo, sẹo cổ bàng quang do phẫu thuật trước đó, sỏi bàng quang, sỏi thận… 

Các phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Không phải tất cả các trường hợp tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt đều yêu cầu can thiệp điều trị. Trong những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể không cần điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật. Bác sĩ sẽ sử dụng chỉ số tình trạng bế tắc (International Prostate Symptom Score - IPSS) và thang điểm chất lượng cuộc sống để xác định phương pháp điều trị phù hợp.

Một số phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt có thể được đề xuất như sau: 

Phương pháp tự nhiên

Điều trị theo phương pháp tự nhiên nghĩa là không sử dụng thuốc hay can thiệp phẫu thuật. Người bệnh chỉ cần thay đổi lối sống, tập luyện, nghỉ ngơi để giúp giảm các triệu chứng của bệnh. Cụ thể như sau:

• Khi cảm thấy buồn tiểu, nên đi tiểu ngay
• Có thời gian đi tiểu cố định, ngay cả khi không buồn tiểu 
• Hạn chế dùng các loại thuốc trị bệnh về đường hô hấp hoặc thuốc kháng. Tránh dùng các loại thuốc gây ức chế bàng quang trị như các loại thuốc trị bệnh đường hô hấp hoặc thuốc kháng histamin 
• Tránh rượu và các thức uống chứa caffeine, đặc biệt là sau bữa tối
• Giữ tâm trạng luôn ổn định, tránh căng thẳng dẫn tới khó tiểu 
• Vận động cơ thể, tập thể dục thường xuyên 
• Học và thực hành các bài tập Kegel để tăng cường sức khỏe của cơ vùng chậu 
• Giữ ấm cơ thể, vì lạnh có thể làm cho các triệu chứng trở nên nặng nề hơn.

Điều trị bằng thuốc

Các loại thuốc được bác sĩ khuyến cáo sử dụng khi các biện pháp tự nhiên không hiệu quả:

• Thuốc chặn alpha-1: Gồm các loại thuốc  như: Doxazosin, Prazosin, Alfuzosin, Terazosin… giúp làm giãn cơ bàng quang và tuyến tiền liệt để giúp nước tiểu chảy dễ dàng hơn. Hiệu quả của các loại thuốc này có thể nhận biết trong vài ngày hoặc vài tuần. Hạ huyết áp, dễ bị mệt mỏi, suy nhược cơ thể và choáng váng là tác dụng phụ không mong muốn mà người bệnh có thể mắc phải.
• Thuốc giảm hormone (Thuốc ức chế 5 alpha-reductase) như Dutasteride và Finasteride thường được sử dụng trong điều trị bệnh phì đại tuyến tiền liệt. Chúng có khả năng giảm nồng độ hormone dihydrotestosterone do tuyến tiền liệt sản xuất, giúp làm giảm kích thước của tuyến tiền liệt (đặc biệt với trường hợp tuyến tiền liệt có kích thước > 30 mL) và cải thiện lưu lượng nước tiểu. Tuy nhiên, thuốc này cũng có thể gây ra tác dụng phụ như rối loạn cương dương và suy giảm ham muốn tình dục. Vì vậy, thường có sự kết hợp với thuốc chặn alpha-1 để tăng hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ. 
• Thuốc kháng Muscarinic như Oxybutynin ER, Solifenacin được sử dụng để điều trị chứng bàng quang tăng hoạt gây tiểu gấp hoặc tiểu không tự chủ. Chúng có tác dụng giãn cơ trơn. Một số tác dụng phụ của thuốc này có thể bao gồm khô miệng, táo bón và các tác dụng phụ khác. 
•  Để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng các loại thuốc này, việc tuân thủ hướng dẫn và được giám sát bởi bác sĩ chuyên khoa là rất quan trọng.
• Thuốc kháng sinh: Nếu tuyến tiền liệt bị viêm mãn tính do nguyên nhân vi khuẩn, điều trị bằng thuốc kháng sinh có thể cải thiện các triệu chứng của bệnh. Trong trường hợp tuyến tiền liệt không bị viêm do vi khuẩn thì các loại thuốc này không mang lại hiệu quả. 
• Thảo dược: Thục địa hoàng, hoài sơn, phục linh, đan bì, trạch tả, xa tiền tử, v.v… là các loại thảo dược được cho là có khả năng điều trị phì đại tuyến tiền liệt và thực tế có áp dụng tại nhiều nước. 

Phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng thuốc